Op zondag 26 mei 2024 wandelen we het eerste deel van de Kromme Rijn. Na de droogte van 2022, is het eigenlijk al nat vanaf oktober 2023. Er gaat geen dag voorbij of het regent wel een deel van de dag. Zondag 26 lijkt een redelijke dag te worden, op het eind van de middag is regen voorspelt.
We starten in Wijk bij Duurstede. Aan de oostzijde van Wijk bij Duurstede ligt een kanaal van 350 meter lengte. Dit kanaal komt uit bij het inudatiesluiscomplex. Deze sluis bestaat uit een waterinlaat en een sluis. Sluis en waterinlaat regelen samen de waterhoogte in het eerste deel van de Kromme Rijn. De inudatiesluis (gebouwd in 1865) is vanaf 1885 in werking. Belangrijkste reden voor de bouw van deze waterinlaat was de aanleg van een tweede ring van forten van de Hollandse Waterlinie. Maar een andere belangrijke reden was verdroging van het achterland tegen te gaan. Vanaf de sluis stroomt het water van de Nederrijn naar de Kromme Rijn. Merkwaardig genoeg spreken veel officiële bronnen dat het water afkomstig is van de Lek. Dat is niet juist, de Nederrijn gaat pas over in de Lek ter hoogte van de oude Molen van Ruysdael.
Bij de sluis begint ook de officiële wandelroute naar Utrecht. In eerste instantie lopen wij langs een gegraven kanaal en na zo’n 300 meter gaat deze over in de Kromme Rijn. Vanaf hier wordt de oude loop van de Kromme Rijn opgepakt.
De rivier stroomt langs de bebouwde kom van Wijk bij Duurstede. Bij de Groenewoudseweg verlaat de rivier de bebouwde kom. De Kromme Rijn is dan onderweg naar Cothen. De omgeving is groen, groener en het groenst. Het water staat hoog in de rivier en is op sommige plekken buiten de oevers getreden. Maar het wandelpad heeft er geen last van. Kersen, appels en peren: de Kromme Rijnstreek heeft het allemaal. De boomgaarden in de Kromme Rijnstreek zijn te danken aan de Romeinen. Tweeduizend jaar geleden plantten ze hun fruitbomen op de vruchtbare gronden langs de rivier. Dat bleek een succes; ze waren de eersten in de regio die op grote schaal fruit verkochten.
Na korte tijd wordt Cothen bereikt. Op de Brink in Cothen, aangewezen als beschermd dorpsgezicht, waan je je in vroeger tijden. Oorspronkelijk fungeerde de Brink als verzamelplaats voor vee; later kreeg het de functie van centraal dorpsplein. Cothen is een typisch Kromme Rijndorp. Net als Werkhoven, Odijk en Bunnik ligt het op een stroomrug van de Kromme Rijn. De landbouwgronden lagen naast het dorp.
De rivier passeert kasteel Rhijnestein (1248). Dit kasteel heeft een brute geschiedenis. Rhijnestein was een roofridderslot en in 1387 de uitvalbasis voor ridder Jan van Rhijnestein. Van Rhijnestein gijzelde in dit slot ongestraft goudsmeden uit Parijs en kreeg er losgeld voor.
Mooie entree in het dorp Cothen
Op de Brink
kasteel Rhijnestein
Bij het verlaten van Cothen stroomt de rivier langs Riederweerd, Bloemenweerd, Hoge weerd, Heiligenweerd en Ossenwaard. Dit waren gebieden die regelmatig onder water liepen wanneer de rivier buiten haar oevers trad. Ook nu is aan de rivier terug te zien dat er een natuurvriendelijke oever is.
Wat ons opvalt tijdens de wandeling zijn de dode vissen in eht water. Niet een paar, maar veel. Niet normaal. En vooral hele grote vissen. Nog even opgezocht op het (internet) nieuws: De afgelopen dagen zijn in de Hollandse IJssel bij Oudewater, de Kromme Rijn bij Odijk en in de Cothergrift tussen de 600 en 800 dode vissen aangetroffen. Duidelijk is dat de vissen zijn gestorven door een tekort aan zuurstof. Duidelijk is wel dat er tijdens en vlak na de vissterfte sprake was van een bijzondere samenloop van omstandigheden. Het voorjaar was kletsnat, waardoor de bodem helemaal verzadigd was. Eind mei is heel veel regen gevallen. Het teveel aan water is versneld afgevoerd. Er was immers geen ruimte in de bodem om het regenwater vast te houden. Hierdoor kwam uitzonderlijk veel water in de Gekanaliseerde Hollandsche IJssel terecht, wat zorgde voor extra omwoeling van de waterbodem. Ook weten we dat een aantal riooloverstorten in werking is getreden. Al dit organisch materiaal zorgt er voor dat er veel zuurstof aan het water is onttrokken. Daarnaast speelde de periode van het jaar een rol: in het voorjaar zitten er nog relatief weinig waterplanten in de watergangen die zorgen voor zuurstof in het water.
Als liefhebber van kastelen en landgoederen ben je goed af met het Kromme Rijnpad; onderweg kom je er meerdere tegen. De meeste kastelen in de Kromme Rijnstreek zijn gebouwd in de 13e eeuw. Ze deden veelal dienst als adellijke woning, bestuurscentrum of militaire steunpunt. Veel kastelen langs de Kromme Rijn, zoals Beverweerd, Hardenbroek, Weerdesteyn en Rhijnestein, worden particulier bewoond.
In het noorden van Werkhoven passeert de Kromme Rijn misschien wel een van de mooiste gebouwen langs de hele route; kasteel Beverweerd. Het kasteel is in 2008 gerestaureerd en voorzien van de oorspronkelijke witte kleur. Vanaf grote afstand is het kasteel te zien. Beverweerd is omringd door grachten die in verbinding staan met de Kromme Rijn. De eerste bewoners verschijnen in 1274 in dit kasteel. Later werd Beverweerd bezit van de familie van Oranje-Nassau. Maurits, de zoon van Willem van Oranje, woonde op dit kasteel. Rondom het kasteel is bos, waar de Kromme Rijn doorheen stroomt.Beverweerd (Werkhoven) dankt zijn naam aan de bevers die er vroeger rondzwommen en -knaagden.
Vanaf Beverweerd is de Kromme Rijn lopend goed te volgen door een pad direct langs de rivier. Stroomopwaarts is dat niet altijd het geval. De rivier stroomt ongestoord richting Odijk.
Reactie plaatsen
Reacties